මම චෙක්පත් සම්බන්දව කාලයක් තිස්සේ කටයුතු කරන හින්දා අපේ ගණුදෙණූකරුවෝ කරන වැරදි ගොඩක් නිරීක්ෂණය කරලා තියෙනවා. දැනට මේ ඉන්න තැනට සාමාන්‍ය දවසක නම් චෙක්පත් 250-300 අතර ප්‍ර‍මානයක්ද වැටුප් හා වැටුප් අත්තිකාරම් ආසන්න දවස්වලට චෙක්පත් 850 ත් 1000ත් අතර ප්‍ර‍මානයක් දෛනිකව දැබෙනවා උනත් හැමදාමත් චෙක්පත් 70ත් 100ත් අතර ගණනක් අඟරු(Return) වෙනවා.ඒක හින්දා චෙක්පත්වල ඉතිහාසය වගේම නිතර කරන වැරදිත් මේ ලිපි පෙලෙන් කියන්න මම අදහස් කරනවා.
| ශාඛා වර්ගය | ව්‍යාපාරික ජංගම ගිණුම් | පුද්ගලික ජංගම ගිණුම් | ||
| අධි ශ්‍රේණිය | 15,000 | 10,000 | ||
| ‘A’ ශ්‍රේණිය | 15,000 | 5,000 | ||
| ‘B’ ශ්‍රේණිය | 10,000 | 5,000 | ||
| ‘C’ ශ්‍රේණිය | 5,000 | 2,500 |
මීට
අමතරව මූලස්ථාන ආයතනික ශාඛාවේ ඕනෑම ජංගම ගිණුමක අවම තැන්පතුව රුපියල්
ලක්ෂයක් ලෙසද පුද්ගලික ශාඛාව මහනුවර අධිශ්‍රේණි හා පිටකොටුව ශඛාවන් සදහා අවම තැන්පතුව රුපියල් විසිපන්දහසක් ලෙසද නියමකර තිබෙනවා (මේ අවම තැන්පතු අගයන් ලංකා බැංකුවේ ජංගම ගිණුම් සදහා පමණයි)
මේ ලෝකේ හා හාපුරා කියලා චෙක්පත් පාවිච්චිය ආරම්බ කරලා තියෙන්නේ 1659 තරම් ඈත කාලයේ එංගලන්තයේ Bank of England කියන ආයතනයකින්. ඒක අද කාලේ වගේ ලස්සනය මුද්‍ර‍ණය කරපු විධිමත් ආකාරයේ චෙක්පතක් නෙවෙයි.අද පවතින ආකාරයට සමාන වෙන්න මුද්‍ර‍ණය කරපු චෙක්පත් භාවිතය ආරම්බ වෙලා තියෙන්නේ 1717 දී එංගලන්තයේ ලන්ඩන් නුවරදී.
ලොව පලමු චෙක්පත
මේ චෙක්පත් වල නිශ්කාෂණ(Clearing) කටයුතු කෙරෙන්නේ කොහොමද කියල දන්නවද? මේ ක්‍රියාවලිය අපිට පුලුවන් කොටස් තුනකට බෙදන්න
- එකම බැංකුවක එකම ශාඛාවක් අතර ගණුදෙණු වෙන චෙක්පත්
- එකම බැංකුවක විවිධ ශාඛාවන් අතර සිදුවන චෙක්පත් ගණුදෙණු
- බැංකු ආයතන දෙකක් අතර සිදුවන චෙක්පත් ගණුදෙණු
අංක
එක යටතේ සිදුවෙන ගණුදෙණුවක් නම් උදාහරණ ලෙස ලංකා බැංකුවේ මහරගම ශාඛාවේ
ගිණුම් හිමියෙකුට ඒ ශාඛාවේම චෙක්පතක් ලැබුනොත් ආදාල කාරණා සම්පූර්ණ
වෙනවානම්(ගිණුමේ මුදල් පැවතීම,ආදර්ශ අත්සන් නිවරදි වීම ආදී) ඒ මොහොතේදීම චෙක්පත මුදල් කරගැනීමට හෝ ගිණුමට තැන්පත් කර ගන්නට පුලුවන්.
අංක
දෙක යටතට එන ගණුදෙණුවක් නම් උදාහරණ ලෙස ලංකා බැංකුවේ හාලිඇල ශාඛාවේ
චෙක්පතක් ලංකා බැංකුවේම මරදාන ශාඛාවේ ගිණුමකට දැම්මොත් ඒක එදා දවසේ වැඩ
ඉවරවෙන්න කලින්(තැන්පත් කල මොහොතේ සිට 4.30 අතර) නිශ්කාශණ කටයුතු සිද්ධවෙනවා.
අංක
තුන යටතට එන ගණුදෙණුවක් නම් උදාහරණ විදිහට ලංකා බැංකුවේ ගිණුම් හිමියෙකුට
සම්පත් බැංකුවේ චෙක්පතක් ලැබුනොත් ඒක නිශ්කාශණය වෙන්නේ ඊලගට වැඩකරන දවසේ
දවල් 2.30 පස්සේ (සිකුරාදා දවසක තැන්පත් කලානම් සදුදා දවල් 2.30 පස්සේ
තමා)
ඉස්සර
නම් මේ ලංකාවේ සතරදිගන්තෙම චෙක්පත් දිනපතාම කුරියර් සර්විස් මගින් කොළඹට
ගෙන්න ගත්තා. විශේෂයෙන් යුද්ධය පැවති මුල්සමයේ යාපනය වගේ දුරපලාත් වල චෙක්පත් නිශ්කාශණය වෙන්න ගොඩක් කල්ගතවුනා
මොකද ඒ චෙක්පත් සියල්ලම සජීවීව කොළඹටම ලැබිය යුතුනිසා. අද වෙනකොට මේ නිශ්කාශණ කටයුතු වලට
වෙනම ආයතනයක් පිහිටුවා තිබෙනවා සීමාසහිත ලංකා ක්ලියර් (Lanka Clear) සමාගම ලෙසින්. එය ලංකා බැංකු මූලස්ථානයේ 23 වන මහලේ පිහිටා තිබෙනවා.
නිශ්කාශණ ක්‍රියාවලිය
අද
වෙනකොට ලංකාවේ සෑම බැංකුවක්ම ලංකා ක්ලියර් වෙත තම චෙක්පත් යොමුකරන්නේ
ස්කෑන් කරනලද ප්‍රතිම්භයන් ලෙසයි. ලංකා ක්ලියර් වසරකට ආසන්න වශයෙන් මිලියන
පනහක චෙක්පත් නිශ්කාෂණ කටයුතු සිදු කරනවා. දෛනික පියවීම් කටයුතු අවසානයේ
අඟරු චෙක්පත් නිවේදනත්(Cheque Return Notice - CRN) ඔහුන් විසින්ම නිකුත් කරනු ලබනවා.අපි බලමු චෙක්පතක මූලික කොටස්
- චෙක්පතේ දිනය (විශේෂයෙන් සදහනක් නොවේනම් දාතමේ සිට මාස හයකට වලංගුය)
- බැංකුවේ නම සහ ශාඛාවේ නම
- හෝ රැගෙන එන්නාට යන විධානය
- ආදායකයාගේ නම
- චෙක්පතේ වටිනාකම ඉලක්කමෙන්
- චෙක්පතේ වටිනාකම අකුරෙන්
- අණකරුගේ අත්සන
- චෙක්පත් අංකය
- චෙක්පත අයිති බැංකුවේ සංඛේත අංකය
- චෙක්පත අයිති බැංකු ශාඛාවේ සංඛේත අංකය
- චෙක්පත හිමියාගේ ජංගම ගිණුම් අංකය
- විද්යුත් කියවුම් දත්ත සහිත තීරුව
චෙක්පත් රේඛන වර්ග අඟරු වීමට බලපාන හේතු වගේම නිතර කරන වැරදිත් වගේම සංචාරක චෙක්පත් ගැනත් ඊලග කොටස් වලින් ලියන්නම්.
මේ සම්බන්දයෙන් කියවන ඔයාලට ගැටලු වගේම දැනගන්න දෙයක් එහෙම ති‍යෙනවනම් අහන්න.
පසු සටහන
- මම දැකපු අඩුම අගයකට රිටන් උන චෙක්එකේ අගය ශත විස්සයි.
- තමන්ගේ අත්සන තමන්ටම මතක නැතුව එන ගණුදෙණුකාර මහත්වරුත් නැතුවම නෙවෙයි..
ඒ වගත් මෙසේම අද චැක්පොත් පහුරු ගෑ මම සුදුපූසා වම්හ......
