ලේ දන්දීමේ පිංකම පස්වන පියවරට මත්තෙන්

"මා වැනි බිළීන්දා

මරුවා යයිද කැන්දා

අනේ ඒ හින්දා

දෙන්න ලේ බිඳු මාමා නැන්දා "

නිතර දෙවෙලේ කොහේහරි තාප්පෙක ඇලවිලා තියෙන මේ කවියට අදාල පොස්ටරේ ඔයාල කවදහරි දවසක දැකලා තියෙන බවට කිසිදු සැකයක් නැහැ. ඔබ ජීවිතයේ කෙදිනකහෝ රුධිරය පරිත්‍යාග කරලා තියෙනවද? ඔබ පරිත්‍යාග කරණු ලබන සෑම ලේ පයින්ට් එකක් භාවිතයෙන් ජීවිත තුනක් බේරාගන්න පුලුවන්. අවුරුදු 18 ට වැඩි 60 ට අඩු නිරෝගී ඕනෑම කෙනෙකුට හිමෝග්ලොබින් ප්‍ර‍තිශතය ඒකක 12 ට වැඩි නම් සෑම මාස හතරකටම වරක් ලේ පරිත්‍යාග කරන්න පුලුවන්. ප්‍රධාන රුධිර ගණ හතරක් වන අතර (A, B, AB, O) ඒවා තවදුරටත් positive හෝ negative ලෙස Rh සාධකය (Rh factor) අනූව බෙදේ. රතු රුධිරාණු සඳහා AB යනු සර්වප්‍රතිග්‍රාහකයෙකු වන අතර O negative යනු සර්වදායකයෙකු ලෙස සැලකේ. 

පළමුව මෙසේ රුධිර වර්ග හතරක් ඇති බව හඳුනා ගන්නා ලද්දේ 1901 වසරේදී වෛද්‍ය කාර්ල් ලෑන්ඩ්ස්ටයිනර් විසිනි. මීට අමතරව 1952 දී ඉන්දීය ජාතික වෛද්‍ය Y.M බෙහෙන්දේ විසින් බොම්බායේදී රිය අනතුරකට පත් තරුණයන් දෙදෙනෙකුගේ රුධිර පරික්ෂාවකින් පසු සොයාගත් බොම්බේ O+ රුධිර ගණය ලොව ඇති දුර්ලභම රුධිර කාණ්ඩය ලෙසින් සැලකෙන අතර ලංකාවේ පවුල් පහක් පමණක් වාර්ථාවන බව සදහන් වේ.

රුධිර ගණ අනුව ගැලපීම්

රුධිර දායකයෙකු වීමට අවශ්‍ය මූලික සුදුසුකම්

• වයස අවුරුදු 18-60 ත් අතර ගැහැණු පිරිමි දෙපාර්ශවයටම (පලමු වරට ලබාදෙන්නේ නම් උපරිම වයස 55 ක් ලෙස සලකනු ලැබේ)
• බර කිලෝග්‍රෑම් 50 ට වඩා වැඩිවිය යුතුයි
• රුධිරයේ හිමොග්ලොබින් ප්‍ර‍මාණය ඩෙසිලීටරයකට ග්‍රෑම් 12 ට වඩා වැඩිවිය යුතුය.
• රුධිරය ලබා දෙන මොහොත වන විට පැය හයකට වඩා නින්දක් ලබා තිබිය යුතු වීම.

රුධිර ප්‍ර‍දානයට නුසුදුස්සෙකු වීමට හේතු

• පසුගිය වසරක කාලය තුල ඔබට රුධිරය හෝ රුධිර කොටස් ලබාදීමට සිදුවූවා නම්
• ඔබට විශ්වාසවන්ත එක් ලිංගික සහකරුවකුට වඩා සිටිනවා නම්
• කෙදිනක හෝ මත්ද්‍ර‍්‍ය එන්නත් ලබාගෙන තියෙනවා නම්
• පසුගිය මාස හයක් තුල කුමක් හෝ ශල්‍යකර්මයකට භාජනය වී ඇත්නම්
• පසුගිය මාස හයක් තුල විදේශගතව පැමිණියා නම්
• පසුගිය වසරක් තුල කන්විදීමක් හෝ පච්චා කෙටීමක් සිදුකර ඇත්නම්
• කෙදිනක හෝ සෙංගමාලය හෙවත් කහඋණ වැලදී ඇත්නම්

රුධිරය ලබාදීමෙන් පසුව

• රුධිරය ලබාදීමෙන් පසුව අවම විනාඩි 20 පමණ විවේකීව වෛද්‍යවරයාගේ හා කාර්යමණ්ඩලයේ අධීක්ෂණය යටතේ එම ස්ථානයේම රැදී සිටිය යුතුයි
• සුලු ආහාරයක් හා දියරමය පානයක් ලබාගත යුතුයි
• කුමක් හෝ අපහසුතාවයක් ඇත්නම් වෛද්‍යවරයාට හෝ කාර්ය මණ්ඩලයට දැන්විය යුතුයි
• රුධීරය ලබාගත් ස්ථානයේ ඇලවූ ප්ලාස්ටරය පැය දොලහක් ගතවෙන තුරු නොගැලවිය යුතුයි
• ඊලග ප්‍ර‍ධාන ආහාරය ලබාගන්නා තුරු මත්පැනෙන් වැලකිය යුතුයි

ඔබ පරිත්‍යාග කල රුධිරය රෝගියෙකුට ලබාදීමට පෙර විවිධ සංඝටක වලට වෙන් කරනු ලබයි. ඒ රතු රුධිරාණු, සුදු රුධිරාණු, රුධිර පට්ටිකා හා රුධිර ප්ලාස්මාව ලෙසයි. මෙම එක් එක් සංඝටක විශේෂිත උෂ්ණත්වල නියමිත කාලයක් ගබඩා කරනු ලබයි.
රතු රුධිර සෛල සෙල්සියස් අංශක 4 ක් වැනි උෂ්ණත්වයක දින 35-42 අතර කාලයක් ගබඩා කර තබාගත හැකිය. රුධිර ප්ලාස්මාව  සෙල්සියස් අංශක ඍණ 30 වඩා පහල උෂ්ණත්වයක වසරක පමණ කාලයක්ද සුදු රුධිරාණු සෙල්සියස් අංශක 22 උෂ්ණත්වයක් යටතේ එක් දිනක කාලයක් තබා ගත හැකිය. පරිත්‍යාග කල සෑම රුධිර ඒකකයක්ම ප්‍ර‍ධාන වශයෙන් රෝග පහක් සදහා පරීක්ෂා කරනු ලබයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ රුධිර ගණ අනුව ව්‍යාප්තිය

පිළිකා සඳහා ප්‍රතිකාර ලබන ළමයින්, අඩු වයසින් උපන් ළමයින්, හදවත් සැත්කම් වලට ලක්වන ළමයින්ට සහ ඩෙංගු රක්තපාත තත්වයට පත්වන්නන් හට රුධිරය මෙන්ම රුධිර පට්ටිකාද ඒ ඒ අදාල රුධිර වර්ගයෙන් අවශ්‍ය වේ.රක්ත හීනතාවයෙන් පෙළෙන රෝගීන්ට රුධිර සෛල ප්‍රමාණය වැඩි කිරීමට රුධිර පාරවිලයනය යොදා ගත හැක.තැලසීමියාව නම් ප්‍රවේණික රෝගය ලංකාවේ පුද්ගලයින් දෙදහසකට කට පමණ ඇති අතර ඔවුන්ට මාස්පතා රුධිර පාරවිලයනයන් සිදුකිරීම අවශ්‍ය වේ. ලංකා රුධිරපාරවිලන සේවයේ තොරතුරුවලට අනුව ලැබෙන පරිත්‍යාග වලින් 38% පමණ ප්‍ර‍මාණයක් O+ රුධිර කාණ්ඩයෙන්ද 34% පමණ ප්‍ර‍තිශතයක් A+ රුධිර කාණ්ඩයෙන්ද ලැබෙන අතර එම රුධිර කාණ්ඩයන් සුලබ වන අතර B- රුධිර කාණ්ඩයෙන් 2% ද AB- රුධිර කාණ්ඩයෙන් 1% වශයෙන් වාර්ථාවෙනුයේ ඉතා හිඟතාවයෙන් පෙලෙන රුධිර කාණ්ඩයන් ලෙසින්ය.

ලේ බැංකුවට ලැබෙන් පරිත්‍යාග වල ප්‍රතිශතයන් රුධිර ගණ අනුව

ලේ දන් දී නැති අයගෙන් 17% පවසන්නේ ඒ ගැන කිසිවිටකත් නොසිතූ බවත්, නොදැන සිටි බවත් ය. 15% ලේ දන් දීමට තමාට විවේකයක් නැති බව පවසයි.ලේ දන් දෙන අය ඊට පෙළබීමට ප්‍රධානතම හේතුව ලෙස දක්වන්නේ අනුන්ට උදව් කිරීමට ඇති කැමැත්තයි.ලේ දායක කිරීමට පමණක් ගත වන්නේ විනාඩි 15 කටත් අඩු වේලාවකි. ඔබ පැමිණි වේලාවේ සිට ලේ දී පිට වනතුරු පැයක් පමණ ගත වේ.ලේ පරිත්‍යාගයකින් පසුව පිටවූ දියර පැය කීපයක් ඇතුලත රුධිර සංසරණ පද්ධතියට එකතු වේ. රතු රුධිරාණු සති හතරක් ඇතුලත පෙර මට්ටමට පැමිණේ. පරිත්‍යාගයේදී වැය වූ යකඩ නැවත අවශෝෂණයට සති අටක් පමණ ගතවේ.ලේ පරිත්‍යාගයෙන් ඒඩ්ස් හෝ වෙනත් බෝවන රෝග වැළඳීමේ කිසිදු හැකියාවක් නැත. එසේ රෝග බෝ වෙනවා යැයි කීම මිත්‍යාමතයක්ම වන්නේය.

*******

කුෂාන් සහ ධනුෂ්ක

රුධිර පාරවිලනය සහ රුධිරය පිලිබදව මම මුලින් සදහන් කලේ අද කතාවට ප්‍රවේශ වීමට පහසුවක් ලෙසයි. ගම්පහ බණ්ඩාරණායක විද්‍යාලයේ ඉගෙනුම ලබමින් 2013 දී හදිසියේ අප අතරින් වෙන්වූ ධනුෂ්ක සමරකෝන් මිතුරා සහ 2016 වසරේදී අප අතරින් වෙන්වූ කුෂාන් දහනායක මිතුරාත් සිහිකරමින් ආරණ්‍ය.lk එකමුතුවේ සංවිධාන ශක්තියෙන් වසරක නිහැඩියාවකින් පසුව පස්වන වරටත් ලේ දනදීමේ කඳවුරක් එලබෙන ජනවාරි 05 දින පැවැත්වීමට සියලු කටයුතු සූදානම් කර ඇත.

දිනය     - 2019 ජනවාරි 05 සෙනසුරාදා දින
 
ස්ථානය - ගම්පහ සාම විහාරය (රත්නාවලී බාලිකා විදුහල අසල)

වේලාව  - පෙරවරු 08.30 සිට පස්වරු 03.30 දක්වා

මේ සටහන මම ලියන වෙලාව වෙනකොට අපි සංවිධානය කරන ලේ දන්දීමේ කදවුරට තියෙන්නේ තවත් පැය 72 ත් අඩු කාලයක්. අපි මේ වෙනකොට විවිධ ක්‍ර‍ම මගින් මේ පිලිබදව දැනුවත් කරලා තියෙනවා  පසුගිය වසර හතර පුරාවටම පැමිණි සියලුම රුධිර දායකයන් හට මෙවර කඳවුර පිලිබදව දන්වා ලිපි තැපැල් කර යවා තිබෙන අතරම ගම්පහ නගරයේ පොස්ටර් හා අත්පත්‍රිකා මඟින් දැනුවත් කර තිබෙනවා.

පෝස්ටර් සකසමින්

පෝස්ටර් සකසමින්

පසුගය දායකයින්ට සිහිකැඳවීම් ලිපි

ඔයාලට ලේ වලින් අඩුවක් නැහැ වැඩිපුරත් එක්ක තියෙනවා. ඒත් ලේ අඩු වෙලා ජීවිතයත් මරණයත් අතර සටන් කරන අය ඔබ අප අතරේ ගොඩක් ඉන්නවා. ඒ අයව ඒ සටනින් දිනවන්න ඔයාලටත් පුලුවන්. 
ඔබේ ලේ වලින් මේ අපේ රටේ කොතනක හරි මරණාසන්නව ඉන්න අම්ම තාත්තා කෙනෙක් ආච්චි සීයා කෙනෙක් සහෝදර සහෝදරියක් නැත්නම් අහිංසක පුංචි එකෙක් ජීවත් කරවන්න පුලුවන්නම් එයින් ඔබට දැනෙන සතුට සල්ලි වලට ගන්න බැහැ. ඒ සතුට ලබා ගන්න ඔබේ ලේ වලින් ජීවිතයක් ජීවත් කරවන්න පුලුවන්නම් එදාට එන්න
අමතක කරන්න එපා ඔයාලටත් කවදා හරි දවසක කාගේ හරි  ලේ  ජීවිතේ රැකගන්න ඕන වෙන්නත් බැරිකමක් නැහැ..

ඔබත් ඇවිත් යන්න එන්න තවත් ජීවිතයකට ආලෝකයක් වන්නට......

පසු සටහන

• රුධිර පාරවිලනය සම්බන්ද සංඛ්‍යාත්මක තොරතුරු ලබාදෙමින් කඳවුර පිලිබදව සමාජ මාධ්‍ය මගින් ප්‍රචාරනය ලබාදුන් නාරාහේන්පිට මධ්‍යම රුධිරපාරවිලයන සේවයට සහ දුර්ලභ බොම්බේ O+ රුධිර කාණ්ඩය පිලිබදව තොරතුරු ලබාදුන් කොළඹ වෛද්‍ය පීඨයේ නොලාන් සසේන්ද්‍ර සොයුරාට විශේෂ ස්තූතිය පිරිනැමිය යුත්තේය...
• ගම්පහ දිස්ත්‍රික් මහ රෝහලේ ලේ බැංකුවට අනුව දෙසැම්බර් සහ පෙබරවාරි අතර කාල සීමාව දැඩි ලේ හිඟයක් පවතින කාලසීමාවක් වන අතර යලිත් ඩෙංගු උණ ව්‍යාප්ත වීමත් සමග හිඟය උග්‍ර විය හැකිය.
• ඔබ එදිනට පැමිණෙනවා නම් ජාතික හැදුණුම්පත/රියදුරු බලපත්‍රය හෝ වෙනත් අනන්‍යතාවය සහතික කල හැකි ලියවිල්ලක් රැගෙන ඒමටත් අමතක කරන්න ඒපා.

අදත් වෙනදා මෙන් පහුරු ගෑ මම සුදුපූසා වෙමි..........